Ton Lathouwers

Ton Lathouwers. 2014

Prof. dr. Ton Lathouwers (1932) studeerde wis- en natuurkunde, en Slavische talen en letterkunde. Hierna volgde hij gedurende vier jaar een studie vergelijkende cultuur- en godsdienstwetenschappen over de ontmoeting tussen Oost en West. De zenweg van Ton Lathouwers begon kort na zijn benoeming in 1968 tot hoogleraar Russische letterkunde aan de KU Leuven met een nevenopdracht aan de theologische faculteit: religieuze thematiek in de moderne literatuur. Als docent en hoogleraar in Leuven (Slavische letterkunde) getuigden zijn colleges al vroeg van het appél van hart tot hart. Hij reisde door Japan, Hongkong, Thailand, Birma, Amerika en Indonesie en legde zich uiteindelijk toe op de studie van de Chinese Lin Chi Ch’an traditie (rinzai Japans) onder leiding van ch’anmeester Teh Cheng (S.A. Jinarakkhita), die hem in 1987 transmissie als zenmeester verleende. Bij die gelegenheid kreeg hij de naam Hui Yu, wat ‘vriend van wijsheid’ betekent. Ton Lathouwers heeft aan zeven van zijn leerlingen[1] transmissie gegeven: Zr. Elisabeth Dinnissen, Greetje Limpens van Overbeek, André van der Braak, Bieke Vandekerckhove, Elsbeth Wolf, Geert Mortier en Edel Maex.

Ton Lathouwers geldt als de meest ruimhartige zenmeester in het Nederlandse taalgebied. Hij draagt een fundamenteel inclusieve levenshouding uit. Dit blijkt uit zijn kenmerkende uitspraak: ‘niemand kan er uit vallen’. Het is een tot verbinding oproepende solidariteit met alle levende wezens. Die ruimhartigheid komt ook tot uitdrukking in de vele bronnen die hij aanboort: van de boeddhistische canon, de bijbel, de joods-christelijke tradities en getuigenisverhalen en ontmoetingen tot de onmetelijke bron van de Russische literatuur en de Russisch-orthodoxe liturgie. Hij put uit zijn zeer persoonlijke, soms intieme ervaringen en uit zijn tomeloze belezenheid. Zijn toespraken zijn in staat ons echt vertrouwd te maken met begrippen als het oorspronkelijk gelaat, hartsvertrouwen en wijsheid-voorbij-alle-wijsheid. Zij vertellen hoe het mysterie van het leven elk mens uitdaagt tot een volstrekt persoonlijk antwoord en dat ieder mens, zonder uitzondering, daartoe ook werkelijk alle ruimte heeft. Want iedereen is aanvaard zoals hij of zij is. Ton haalt tijdens zijn teisho’s (zentoespraken) heel wat voorbeelden aan uit de Russische literatuur en grote filosofen. Enkele veel aangehaalde namen: Teh Cheng, Dostojevski, Tolstoj, Kierkegaard, Nietzsche, Fortmann en natuurlijk zijn lievelingsauteur Sjestov.

Voor Ton Lathouwers gaat spiritualiteit voorbij religie en moet zelfs de spiritualiteit van zen worden bevrijd van zen om zo de dialoog met en in het hart van elke religie aan te gaan. Net als zijn leraar Teh Cheng die alle boeddhistische stromingen verenigde in één organisatie onder de noemer: Boeddhayana, de ene én pluriforme weg van de Boeddha, gaat Ton Lathouwers uit van een fundamenteel open sangha met gelijkwaardigheid tussen leken en monniken, zonder hiërarchie en zonder uiterlijk vertoon.

Centraal staan voor Ton de praktijk van zitten in aandacht en het gesprek van leraar en leerling (dokusan) in een ontmoeting van hart tot hart, ‘i shin da shin’, van kwetsbare mens tot kwetsbare mens. In zijn zentoespraken (teisho’s) citeert hij uit een veelheid aan bronnen, ze brengen vele wegen samen tot alleen maar zitten met een open geest, de ontmoeting van hart tot hart en het elkaar bevragen op het authentieke pad van zen. Ton hoopt dat als hij er op een dag niet meer zal zijn, er toch nog een aantal groepen in zijn geest door zullen gaan en er ook een verbinding zal zijn tussen de leraren die groepen begeleiden.


[1] Greetje Limpens van Overbeek overleed in 2014, Bieke Vandekerckhove overleed in 2015 en Zr.Elisabeth Dinnissen overleed in 2020.

Scroll naar boven